เคยไหม? อยากเปลี่ยน หรืออยากซื้อของใหม่ แต่จำไม่ได้ว่าสิ่งที่ใช้นั้นรุ่นอะไร ไซส์แบบใด ปัญหานี้ไม่ได้เกิดแค่กับบุคคลเท่านั้น ในโรงงานระดับอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ยังมีลืมกันบ้าง บอกผิดพลาดกันบ้าง เช่นตัวอย่าง โรงงานที่ใช้สายพานขับเคลื่อนจักรกลอุตสาหกรรม แต่จำขนาดไม่ได้ เนื่องจากชื่อรุ่นหรือสิ่งที่จดบันทึกไว้เวลามันยาวนานมากขึ้น ก็อาจจะเลือนรางไปตามกาลเวลา แล้วคุณจะแจ้งได้อย่างไรว่าสายพานนี้คือสายพานขนาดใด ก่อนอื่นคุณต้องแยกให้ออกก่อนว่าสายพานที่กำลังใช้อยู่นั้น เป็นสายพานประเภท สายพานวี (V-Belt) หรือสายพานไทม์มิ่ง (Timing)

สายพานวี (V-BELT) คือ

ชิ้นส่วนส่งถ่ายกำลังในการขับเคลื่อนเครื่องจักรกล ทั้งเครื่องจักรกลอุตสาหกรรม เครื่องจักรเกษตร เช่น พัดลม ปั๊มน้ำ เครื่องกลึง เครื่องกลต่างๆ อีกมากมาย โดยขั้นตอนการส่งกำลังของสายพานวี (V-Belt) จะอาศัยแรงเสียดทานที่เกิดจากผิวร่องของพูลเลย์ (Pulley) 2 ตัวที่เป็นตัวขับและตัวตาม กับผิวด้านข้างของสายพานซึ่งมีหน้าตัดเป็นรูปคล้ายตัวอักษร V มีส่วนประกอบสำคัญดังนี้

• ผ้าใบชั้นนอก (Canvas)
• ยางรับแรงอัด (Cushion Rubber)
• ยางยืดแรงเกาะเส้นด้าย (Adhesion rubber)
• ชุดเส้นด้ายรับแรง (Tensile member)

มีคุณสมบัติสามารถต้านทานแรงดึง แรงกระตุก และมีการสั่นสะเทือนได้ดี สามารถถอดเปลี่ยนง่าย
ในช่วงขณะใช้งานไม่มีเสียงดัง มีให้เลือกใช้งานหลายขนาด ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับการเลือกใช้งานที่เหมาะสม เพื่อการส่งกำลังในตำแหน่งต่างๆ ได้ดี

** Pulley เป็นชิ้นส่วนที่สำคัญในสายพานส่งกำลัง เพราะเป็นชิ้นส่วนที่ทำงานควบคู่กับส่วนต่างๆ ในสายพาน**
 

มาตรฐานของ สายพานวี (V-BELT)

ในส่วนของเครื่องจักรที่ใช้ในการผลิตสายพาน V-Belt ได้รับการออกแบบมาให้เป็นไปตามมาตรฐาน ISO (International Organization for Standardization) หรือ DIN (Deutsches Institut für Normung) ซึ่งมาตรฐานเหล่านี้ได้รับการยอมรับจากกลุ่มอุตสาหกรรมแทบทุกชนิด เช่น บรรจุภัณฑ์ อุตสาหกรรมสิ่งทอเครื่องจักร เครื่องมือที่ใช้ผลิตต่างๆ

หน่วยวัดของสายพาน V-BELT มีอยู่ 2 ประเภทดังนี้
1. METRIC หรือ ISO/DIN
2. IMPERIAL หรือ U.S. STANDARDS (RMA)

ส่วนการแปลงเบอร์หรือเทียบเบอร์นั้น สามารถทำได้โดยการใช้วิธีการแปลงแบบคร่าวๆ แต่ก่อนจะมาดูวิธีการแปลงเราขออธิบายให้ทราบถึงความหมายของหน่วยวัดความยาว ที่ใช้กับสายพาน V-Belt ให้ท่านทราบเบื้องต้น การระบุความยาวสายพานอาจจะเป็นเรื่องยาก และซับซ้อน ดังนั้นเราจึงขอนำบทความนี้มาชี้แจงให้เข้าใจเบื้องต้น

วิธีระบุความยาวของสายพานวี (V-BELT)

OUTSIDE BELT LENGTH (LA)
คือ ความยาวรอบวงนอกของสายพาน การหาความยาวให้ใช้เทปวัด วัดตามเส้นรอบวงนอกหรือตามแนวหลังสายพานในขณะที่สายพานไม่มีการตั้งตึง อย่างไรก็ดีสายพานบางยี่ห้อ มีความโค้งของหลังสายพาน แต่บางยี่ห้อหลังสายพานจะแบน ดังนั้นความยาวที่วัดโดยใช้ตลับเมตรหรือเทปวัดอาจจะไม่ตรงเสมอไป จึงควรใช้ค่าของการวัดนอกเป็นเพียงการอ้างอิงคร่าว ๆ เท่านั้น

INSIDE BELT LENGTHS (LI)
คือ ความยาวรอบวงในของสายพาน การหาความยาวทำได้ 3 วิธี
1. ใช้เทปวัดตามเส้นรอบวงในหรือตามแนวท้องสายพาน
2. ใช้เทปวัดตามเส้นรอบวงนอกสายพานและนำมาแปลงตามสูตรหาวงใน
3. ในกรณีนำสายพาน V-belt classical ร่องเรียบไปใช้กับ flat pulleys ให้ใช้เทปวัดตามเส้นรอบวง pulleys ระหว่างตัวขับ-ตาม

BELT PITCH LENGTH (LP)
คือ ความยาวตามเส้นรอบวงที่ตำแหน่งใกล้เคียงกับแนวเส้นใย tension cord จะไม่มีการเปลี่ยนแปลงความยาวเมื่อสายพานงอ ความยาว pitch length จะอยู่ในระดับเดียวกับ pitch diameter pulley จึงเป็นการยากที่จะวัดได้ด้วยเทปวัด ดังนั้นวิธีหาความยาว pitch length จะต้องใช้สูตรดังนี้